BLOG

Türk kültürünün binlerce yıllık sanat ve estetik anlayışını gün yüzüne çıkaran geleneksel Türk el sanatları, Anadolu topraklarından bize kalan en değerli miraslardan. El becerisi, özen ve sabır gerektiren bu geleneksel uğraşlar, pek çok farklı disiplini bünyesinde barındırıyor. Aynı zamanda sanatın büyüleyici dünyasını da gözler önüne seriyor.

Bu el sanatlarını icra etmek biraz zahmetli görünse de sürecin bir o kadar da keyifli ve dinlendirici olduğunu söylemek mümkün. Siz de zamanınızı verimli kullanmak, el becerinizi geliştirmek ve sanatın benzersiz dünyasına doğru yolculuğa çıkmak istiyorsanız, geleneksel Türk el sanatlarını öğrenmek için adım atabilirsiniz. Dilerseniz gelin, kültürümüzün ayrılmaz bir parçası olan bu geleneksel sanatları beraber inceleyelim.

Suyun ve Boyanın Büyüleyici Dansı: Ebru Sanatı

En sofistike geleneksel el sanatlarından ebru, renklerin suyun yüzeyinde dans etmesiyle hayat bulur. Bu sanat dalı aynı zamanda tasavvuf kültürünün de en güzel örneklerindendir. Ebru sanatçısı, bir ressamın aksine tasarımını kâğıt kullanarak değil, suyun üzerinde gerçekleştirir. Kitre adı verilen bir malzeme yardımıyla yoğunlaştırılmış suyun yüzeyine özel boyalarla desenler ve motifler işler. Ardından bu desenleri kâğıda aktarır.

Ebru sanatında birbirinden farklı birçok teknik bulunur. Bunlardan biri, farklı renklerdeki boyaların fırçayla su yüzeyine serpilip herhangi bir müdahale olmadan kâğıda aktarılmasıyla yapılan battal ebru tekniğidir. Bu teknik, ebru sanatına başlamak için de en ideal yöntemlerden biri kabul edilir.

Yapım tekniğiyle ve göz alıcı estetiğiyle eşsiz bir el sanatı olan ebru hem ülkemizde hem dünyada sanatseverleri kendine hayran bırakıyor. Hayal gücünün ön planda olduğu bu geleneksel el sanatında istediğiniz tasarımları yaratmanız mümkün. Yapım sürecinde biraz emek ve sabır gerektiren ebru sanatını, sadece sonunda ortaya çıkan o şahane renk şöleni için bile öğrenmeye değer! 

Motiflerin Oluşturduğu Görsel Bir Şölen: Tezhip Sanatı

İslam kökenli bir kitap bezeme sanatı olarak bilinen tezhip, Osmanlı Devleti'nde en çok icra edilen geleneksel sanatlar arasındadır. Farsça kökenli bu kelime "altınla süsleme" anlamına gelir ve sanatın temel malzemesi de adından anlaşılacağı üzere altındır.

En kıymetli el sanatlarından tezhipte genellikle çiçek desenleri ve simetrik motifler uygulanır. Çoğunlukla Kur’an-ı Kerim süslemelerinde kullanılan tezhip; el yazması eserler ve fermanlar gibi belgelerde de sıklıkla karşınıza çıkabilir. Tezhip sanatının özellikle Kanuni Sultan Süleyman döneminde en gösterişli dönemini yaşadığını da söylemek mümkün.

Kullanılan malzemeler bakımından diğer geleneksel Türk el sanatlarına kıyasla nispeten daha pahalı olsa da günümüzde hâlâ bu sanat dalına yoğun bir ilgi duyuluyor. Yaratıcılığınızı kullanarak desen ve motif oluşturmayı seviyorsanız tezhip, sizin için en uygun geleneksel sanat dallarından biri olabilir. 

Renklerin Göz Alıcı Sureti: Çini Sanatı

Bir Müslüman Türk devleti olan Karahanlılar Dönemi'nde ilk kez ortaya çıkan çini, günümüzde en bilinen geleneksel Türk el sanatları arasında. Çini desenlerinin mimari yapılarda kullanılmaya başlamasıysa Büyük Selçuklular ve Anadolu Selçukluları dönemlerine uzanır. Kısacası, yaratıcı motiflerin ve birbirleriyle uyumlu renklerin birlikte kullanıldığı zarif eserler yaratmayı mümkün kılan bu sanatın geçmişinin bin yıldan fazla olduğunu söylemek mümkün.

Çini sanatının temeli, özel bir toprağın pişirilip şekil verilerek objeler oluşturulmasına dayanır. En çok kullanılan malzemelerse seramik, kuvars, kil ve cam tozudur. Bu geleneksel sanatın en ayırt edici özelliğiyse çini boyama teknikleriyle ve çini motifleriyle oluşan kendine has, büyüleyici desenleridir.

Günümüzde çini sanatına hayatın birçok alanında rastlayabilirsiniz. Özellikle cami, tarihi köşk ve türbe gibi yapıların iç ve dış süslemelerinde sıklıkla karşınıza çıkabilir. Bunun yanı sıra dekoratif aksesuarlarda, porselen tabakların süslemelerinde, fayanslarda ve seramik mutfak eşyasında da çini sanatına dair izler görebilirsiniz. Siz de renklere ve desenlere ilgi duyuyorsanız, yapımı son derece zevkli olan bu geleneksel el sanatını mutlaka denemelisiniz. 

Yazının En Estetik Hâli: Hat Sanatı

İslami bir kaligrafi sanatı olan ve tarihi Osmanlı Dönemi'ne uzanan hat, güzel yazı yazma sanatıdır. Hüsn-i hat olarak da anılan bu el sanatı, harflerin ahenkli, estetik ve anlamlı bir biçimde düzenlenmesine dayanır. Uygulama sürecindeyse mürekkep, kâğıt, kalem ve hokka gibi malzemeler kullanılır.

Arap alfabesi temel alınarak oluşturulan hat sanatı, ismini de Arapçada çizgi anlamına gelen hat kelimesinden alır. Bu el sanatının amacı harfleri güzel ve zarif bir biçimde düzenlemek, eserlerin sayfalarını süslemek ve görsel bir uyum sağlamaktır. Hat sanatı, günümüzde cami ve saray duvarları başta olmak üzere ev dekorasyonundan kitaplara kadar çok geniş bir alanda karşınıza çıkabilir. Yazı yazmayı sanatla birleştirmek isterseniz kendinizi bu alanda geliştirebilirsiniz. 

Zarafeti İşlemek: Kanaviçe Sanatı

Anadolu kültürünün en renkli el sanatlarından kanaviçe, ismini üzerine işleme yapılan özel kanaviçe bezinden alır. Kanaviçe sanatının ilk örneklerine, Osmanlı Dönemi'nde camilerin ve evlerin tekstil süslemelerinde rastlamak mümkün.

Geçmişten günümüze en popüler nakış türlerinden biri olarak bilinen kanaviçe, kare desenli etamin kumaş üzerine renkli ipliklerle çarpı (X) şeklinde işlenerek oluşturulur. Bu el sanatı ciddi bir emek ve büyük bir sabır gerektirir.

Kanaviçe sanatı genellikle ev tekstilinde, çeyizlik eşyada ve masa örtülerinde kullanılır. Bu keyifli el sanatı hem Anadolu’nun ruhunu ilmeklerde yaşatması hem de anneannelerden ve babaannelerden torunlarına aktarılan bir kültür mirası olması açısından son derece değerlidir. Kumaşlarla ve ipliklerle yapılan bir geleneksel Türk el sanatı arıyorsanız kanaviçeye bayılacaksınız!

Aşağıdaki yazılarımıza da göz atabilirsiniz:

• Ebru Sanatı Nedir, Nasıl Yapılır, Ne Tür Ekipmanlara İhtiyaç Vardır?

• İstanbul'da Mutlaka Görmeniz Gereken Osmanlı Dönemine Ait 10 Yapı