Köprülerden Önce İki Yakayı Birleştiren İstanbul Vapurlarının Hikayesi

İstanbul'da yaşayanlar ve İstanbul'a ziyarete gelenler için vapurların anlamı büyüktür. Vapur yolculuğunda İstanbul'a bakmak, İstanbul'un bambaşka bir yüzünü görmeyi, insanın kendi içine dönmesini ve güzellikleri fark etmesini sağlar. Peki bizim için bu kadar özel olan bu vapurların hikayesi nedir? Hadi gelin birlikte İstanbul’un vapurlarının hikayesine bakalım.

İstanbul’un vapurlarının tarihi

İstanbul'un vapur serüveninin tarihi 1827 yılına kadar uzanıyor. İstanbul Boğazı'nın ilk vapuru II. Mahmut döneminde alındı. İngiliz Kaptan Kelly yönetimindeki bu geminin ismi Swift'di. Fakat halk arasında bu gemi Buğ Gemisi olarak anıldı. Bu gemi Tersane-i Amire tarafından satın alınmıştı. Bu vapurun satın alınmasından sonra günden güne ulaşım talebi artmaya başladı. 1837 yılındaki kapitülasyonlar ile birlikte iki Rus, bir İngiliz şirketi 2 vapuru hizmete soktu. Fakat kısa süre içerisinde Osmanlı, vapurların çalışmasını yasakladı. İstanbul'da ulaşım talebinin artışını karşılamak için 1838 yılında Mesir-i Bahri ve Eser-i Hayır adlı iki vapur daha satın alındı. Bir vapur İstanbul'da diğeri ise İzmit, Tekirdağ, Bandırma ve İstanbul güzergahında hizmet verdi. Yine bu zamanda deniz ulaşımından sorumlu olan Hazine-i Hassa Vapurları İdaresi Hümapervaz adlı vapur ile taşımacılık yapmaya başladı. 1851 yılına gelindiğinde yani Abdülmecid döneminde Türkiye'nin ilk anonim ortaklığı olan Şirket-i Hayriye kuruldu. Şirket-i Hayriye İngiltere'den 6 gemi satın aldı ve hem yolcu hem de yük taşımacılığı yapmaya başladı. Şirket-i Hayriye tam 94 yıl boyunca İstanbulluların hayatında önemli bir yere sahip oldu. 1945 yılına kadar semaver bacalı, zarif yandan çarklı ve siyah boyalı vapurlar vardı.

Bu dönemde Şirket'i Hayriye'nin 1 numaralı Rumeli, 2 numaralı Tarabya, 3 numaralı Göksu, 4 numaralı Beylerbeyi, 5 numaralı Tophane ve 6 numaralı Beşiktaş vapurları 60 beygir gücünde, saatte 5- 6 mil hız yapabilen, ahşap tekneli modellerdi. Kaptan köşkleri ve ana güverteleri açık olduğu için yolcular ve kaptanlar zorluk çekiyorlardı. Bu dönem aynı zamanda Şirket-i Hayriye'nin vapur isimlerinin numara ile anılmasının temeliydi. Şirket-i Hayriye'nin 94 yıllık ömrü boyunca tam 77 vapuru oldu. Tüm bu vapurların 2 tanesi İstanbul'da, 66 tanesi İngiltere'de, 6 tanesi Fransa'da, 2 tanesi Almanya'da ve 1 tanesi Hollanda'da inşa edildi. 77 vapurdan ekstra olarak 3 adette kömür gemisi vardı. Şirket-i Hayriye'nin bazı vapurları halkın vazgeçilmezi oldu. Şirket-i Hayriye'nin ilk Türk kaptanı Beykozlu Rıza Ömer Kaptan'dı. Fakat ilk kaptanlarının neredeyse hepsi Rum olmak üzere gayrimüslimdi. Şirket-i Hayriye aynı zamanda birçok iskeleye sahipti. Anadolu Yakası'nda; Anadolu Kavağı, Beykoz, Paşabahçe, Çubuklu, Kanlıca, Anadoluhisarı, Kandilli, Küçüksu, Vaniköy, Çengelköy, Beylerbeyi, Kuzguncuk, Üsküdar, Harem, Salacak, Haydarpaşa; Avrupa Yakası'nda Altınkum, Rumelikavağı, Yenimahalle, Sarıyer, Büyükdere, Kireçburnu, Tarabya, Yeniköy, İstinye, Emirgan, Boyacıköy, Rumelihisarı, Bebek, Arnavutköy, Kuruçeşme, Ortaköy, Beşiktaş, Kabataş ve Salıpazarı gibi iskeleleri bulunuyordu. Tüm bunlara ek olarak Haliç'te Sütlüce iskelesi vardı.

Şirket'i Hayriye'nin vapurları 1912 Balkan Savaşı ve 1911 Trablusgarp Savaşı gibi savaşlarda ordunun emrindeydi. Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda 10 tane vapurunu kaybetti ve 5’i kullanılmaz hale geldi. İflas eşiğine gelen şirket 18 vapuru ve devlet desteğiyle ayakta durabildi. Cumhuriyet'in ilanından sonra 1944 yılına gelindiğinde mal varlıkları satın alındı ve devletleştirildi. Mal varlığı ve vapurlar Devlet Denizyolları İşletmesi'ne satıldı. 1945 yılında çıkan kanun ile birlikte Türkiye Denizcilik İşletmeleri olarak anıldı.

Eğer siz de yakın zaman içerisinde İstanbul’da konaklayacaksanız harika bir konaklama deneyimi yaşamak istiyorsanız Anadolu Yakası’nın en keyifli lokasyonlarından biri olan Maltepe’de yer alan Elite World Grand İstanbul Küçükyalı'yı tercih edebilirsiniz! Otelimizin siz değerli konuklarına sunduğu avantajlar hakkında bilgi sahibi olmak için sitemizi ziyaret edin: Elite World Grand İstanbul Küçükyalı