BLOG

Karahantepe, 12 bin yıllık geçmişe sahip olan Şanlıurfa'da yer alıyor. İnsanlık tarihine ışık tutan ve şu ana kadar keşfedilmiş en eski ritüelistik alan olduğu düşünülen Karahantepe; neolitik dönemin en önemli yerleşimlerinden biri. Sadece 45 km yakınındaki Göbeklitepe’den bile eski olduğu düşünülen Karahantepe hakkında merak edilenleri derledik. Gelin, yapının fiziksel özelliklerinden tarihî arka planına ve Göbeklitepe'yle olan benzerliklerine kadar tüm detayları ayrıntılı şekilde inceleyelim.

Karahantepe Dört Ayrı Yapıdan Oluşuyor

Kazı alanı; ana kaya içine oyulmuş “AA Yapısı, AB Yapısı, AC Yapısı ve AD Yapısı” olmak üzere dört ayrı yapıdan oluşuyor. Sonraki dönemlerde tüm yapının tahrip edildiği ve çevreden getirilen topraklarla doldurulup kasıtlı olarak gömüldüğü düşünülüyor.

• AB Yapısı: Ana kaya içine oyulmuş yapının uzun duvarının tam ortasında üç boyutlu bir insan figürü tasvir edilmiş. Erkek olarak betimlenmiş ve tam karşısına dört, arka sıraya ise altı adet fallus biçimli dikilitaş yerleştirilmiş. Bir yanından merdivenle inilip diğer yanından başka bir merdivenle çıkılan alanın, inisiyasyon (kabul töreni) törenleri için kullanıldığı tahmin ediliyor. Aynı zamanda yılan biçimli bir su yoluna da bağlı olan odanın içinin su ile doldurulduğuna dair izlere de rastlanmış. Yapı aynı zamanda "ritüel odası" olarak da adlandırılıyor.
• AD Yapısı: AB Yapısı gibi ana kayaya oyularak inşa edilmiş. Pek çok dikilitaşın yerleştirildiği bu yapıdan AB Yapısı’na da geçiş sağlanıyor. İki yapının birlikte inşa edildiği, yine daha sonraki yıllarda toprakla doldurularak saklandığı düşünülüyor.
• AC Yapısı: Yine ana karaya oyularak yapılan bu alan da kasıtlı olarak çevreden getirilen topraklarla doldurup gömülmüş. Son aşamada ise yassı taşlarla örtülmüş.
• AA Yapısı: Burada duvara paralel bir oturma sekisi bulunuyor. Yılan ve tilki tasvirleriyle süslenmiş ve ana kayaya oyulmuş bu yapının derinlik farkından dolayı yapımının tamamlanmadığı tahmin ediliyor.

Karahantepe Heykelleri

1997 yılında Harran Üniversitesi'nin yüzey araştırması sırasında keşfedilen ve 2019 yılında kazısına başlayan Karahantepe'de pek çok yapı ve sembol yer alıyor. Göbeklitepe’de daha çok hayvan tasvirleri görülürken Karahantepe’de ağırlıklı olarak insan tasvirleri öne çıkıyor. İki kazı alanı arasındaki en önemli farklardan biri budur. Göbeklitepe’de daha çok hayvan tasvirleri görülürken Karahantepe’de ağırlıklı olarak insan tasvirleri öne çıkıyor. İki kazı alanı arasındaki en önemli farklardan biri budur.

Alandaki kazılarda bugüne kadar özel ve kamusal kullanım için inşa edildiği düşünülen yapılar, yine günlük kullanım için olduğu tahmin edilen kulübeler, yüzeyleri hayvan tasvirleriyle süslenmiş “T” biçimli dikili taşlar, hayvan ve insan heykelleri bulundu. “Sırtında leopar taşıyan insan heykeli,” “çifte tilkili dikilitaş” ve “oturan insan heykeli” gibi dikkat çeken eserler ise Şanlıurfa Arkeoloji Müzesi’nde sergileniyor.

Karahantepe'de Yerleşim ve Tarımın İlk Adımları 

Arpa, buğday ve baklagillerin yabani tohumlarına rastlanan Karahantepe’de, tarımın ve evcilleşmenin ilk adımlarına ışık tutacak yeni keşifler yapıldı. Henüz çok küçük bir bölümü kazılan Karahantepe; insanlığın, avcı toplayıcılıktan günümüze olan yolculuğunun başlangıç noktasını daha net görebilmemize yardımcı olacak.

Karahantepe'de bulunan yapıların içinde günlük kullanım için gereçler, öğütme kapları, taş kaplar, büyük boyutta tabaklar da bulundu. Tüm bu keşifler Karahantepe’nin sadece ritüelistik bir alan olmadığını, aynı zamanda yakın bir mesafede, eski insanların yerleştiği ve belki uzun yıllar yaşadığı bir yerleşim alanına da sahiplik ettiğini işaret ediyor.

Taş Tepeler Projesi 

Şanlıurfa, "medeniyetler şehri" olarak görülmesinin yanı sıra Türkiye’nin şu ana kadarki en büyük ve kapsamlı arkeoloji projesine de ev sahipliği yapıyor. Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından 2021 yılında başlatılan Taş Tepeler Projesi kapsamında devam eden kazılar tüm dünya tarafından ilgiyle takip ediliyor.

Taş Tepeler Projesi, Şanlıurfa'daki neolitik döneme ait ilk yerleşik yaşama ışık tutuyor ve 100 kilometrelik bir alanı kapsıyor. Göbeklitepe, Karahantepe, Ayanlar, Harbetsuvan, Taşlıtepe, Gürcütepe, Kurttepesi, Sayburç, Sefertepe, Yenimahalle, Yoğunburç ve Çakmaktepe olmak üzere 12 bölgeyi kapsayan proje; Kuzey Mezopotamya ve Anadolu’nun yerleşik hayata geçen ilk topluluklarına ev sahipliği yapıyor.

Şu yazılarımız da ilginizi çekebilir:

• Türkiye'de Bulunan 11 Unesco Dünya Mirası
• Türkiye'nin En Güzel Rotası Likya Yolu’nda Görmeniz Gereken 11 Antik Kent
• Tarihi Gezilere Bayılanların Mutlaka Görmesi Gereken 9 Ülke
• Yerebatan Sarnıcı Hakkında Bilmedikleriniz